ΑΠΟΨΗ : Για χάρη του βασιλικού (χρέος) ξεραίνεται και η γλάστρα (ευρώ)

Από Εφημερίδα Καθημερινή Σάββατο 23-6-2012

Του Περικλη Γκογκα* / pgkogkas@ierd.duth.gr

Αναμφίβολα στη χώρα μας περνάμε μοναδικές και ιστορικές στιγμές. Σε αυτές τις καθοριστικές ώρες για το μέλλον της χώρας μας αλλά και της καθημερινότητάς μας οι αλλοπρόσαλλες, ευκαιριακές και ανακριβείς φωνές είναι αναρίθμητες. Υπάρχει μια παντελώς αβάσιμη αισιοδοξία ότι η απεμπλοκή από το ευρώ θα μας οδηγήσει εκεί που βρισκόμασταν τη δεκαετία του 1990 ή, όπως ακούμε, στους υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε η χώρα μας τη δεκαετία του ’50-60.

Ομοιες είναι οι φωνές που μιλούν για τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της Αργεντινής. Ναι, πραγματικά, μετά μια καταστροφή όταν το ΑΕΠ μιας χώρας πέσει από το 1.000 που είχε ρυθμό ανάπτυξης 2% στο 100 μπορείς να έχεις ρυθμό ανάπτυξης 6% που είναι και το μέγιστο που έχουμε πετύχει ποτέ. Τριπλάσιοι ρυθμοί ανάπτυξης, αλλά το εισόδημα είναι στο ένα δέκατο αυτού που ήταν πριν. Αυτό θέλουν όσοι μιλούν για ανάπτυξη έξω από το ευρώ;

Ούτε λύση είναι η επίσης δημοφιλής και λαϊκίζουσα ιδέα του να παράγουμε τα πάντα μόνοι μας. Ο λόγος που εισάγουμε πατάτες από την Αίγυπτο είναι η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος του Ricardo: είναι πιο παραγωγική-φθηνή σε αυτό και έτσι απελευθερώνονται παραγωγικοί πόροι από τη μη παραγωγική/ανταγωνιστική παραγωγή πατάτας στη χώρα μας για την παραγωγή άλλων αγαθών στα οποία είμαστε πολύ περισσότερο ανταγωνιστικοί όπως υψηλή τεχνολογία, που δεν γνωρίζουν οι πολλοί. Δεν είναι απόφαση της κακής Ευρώπης να μην παράγουμε πλέον καπνό, ζαχαρότευτλα και άλλα γεωργικά προϊόντα. Δεν απαγορεύτηκε η παραγωγή τους, απλά σταμάτησε η επιδότηση.

Δεν υπάρχει καμία «επιστροφή» στη δραχμή. Η υιοθέτηση ενός άλλου νομίσματος, όπως και να λέγεται αυτό, είναι αποδοχή της πλήρους αποτυχίας και ακραίας χρεοκοπίας με όλα τα άσχημα παρεπόμενα για την καθημερινότητά μας.

Η χώρα ήταν τις δεκαετίες του ’50-60 πρώτη στον κόσμο σε ανάπτυξη, αλλά σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο και το νομισματικό σύστημα του Bretton Woods, κάτι ανάλογο του ευρώ: δεν είχαμε ανεξάρτητη νομισματική πολική γιατί η δραχμή ήταν συνδεδεμένη με σταθερή σχέση με το δολάριο. Αυτό οδήγησε σε σταθερότητα (δεν αυξάναμε αυθαίρετα την ποσότητα χρήματος), χαμηλό πληθωρισμό και χαμηλό ρίσκο που μπορούσε να προσελκύσει ξένες και εγχώριες επενδύσεις. Με την κατάργηση του Bretton Woods το 1974 έγινε εύκολη από την -τότε ελεγχόμενη από την κυβέρνηση- Τράπεζα της Ελλάδος η ανεξέλεγκτη «εκτύπωση» δραχμής-πανάκεια. Αυτό δημιούργησε το δίκοπο μαχαίρι που απειλεί πλέον την κοινωνία μας: αύξηση του δημόσιου χρέους από 24% το 1974 σε 60-70% τη δεκαετία του ’80 και στο 100% του ’90 με ταυτόχρονο πληθωρισμό μέχρι και 25%.

Ούτε αποτελεί ρεαλιστική και υπεύθυνη στάση το «ήδη πεινάμε, η δραχμή τι κακό μπορεί να μας κάνει;». Δυστυχώς υπάρχουν και πολύ χειρότερα: βενζίνη στα 6 ευρώ το λίτρο που θα δίνεται με δελτίο όπως και άλλα βασικά αγαθά που βασίζονται σε εισαγωγές, κατάρρευση συστήματος υγείας, εθνικής άμυνας, πληθωρισμός 50-100% κλπ.

Η λύση δεν είναι στα άκρα («ναι» στο Μνημόνιο - έξω από το ευρώ), αλλά ένα πραγματικό haircut 50-60% επιπλέον, με εξαίρεση τους μικροεπενδυτές, και τα ασφαλιστικά ταμεία, 100% στα ελληνικά ομόλογα που έχει στο χαρτοφυλάκιό της η ΕΚΤ, και 30% στα ιδιωτικά τραπεζικά δάνεια, άμεση δημιουργία του ευρωομολόγου, περίοδος χάριτος 3-4 για την πληρωμή των δανειακών μας υποχρεώσεων, αφού ορθοποδήσει η οικονομία μας, νέο απλό και αμετάβλητο φορολογικό σύστημα, μείωση ΦΠΑ, ειδικού φόρου στα καύσιμα, φόρου εισοδήματος και ανάπτυξη άμεσου και σκληρού εισπρακτικού και δικαστικού μηχανισμού, εύκολη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και πολλά άλλα.

Σε μια εποχή σκληρού διεθνούς ανταγωνισμού η χώρα μας πρέπει να προτάξει και να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Το ανθρώπινο δυναμικό! Η Ελλάδα κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο σε αριθμό διδακτορικών -εξειδικευμένων επιστημόνων- σε σχέση με τον πληθυσμό. Είναι οι ίδιοι που, ενώ στην Ελλάδα υποαπασχολούνται ή μένουν άνεργοι, καταλαμβάνουν σημαντικότατες θέσεις στην Ευρώπη, την Αμερική και άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό το κεφάλαιο η χώρα μας το αγνοεί επιδεικτικά εδώ και πολλές δεκαετίες με τα γνωστά αποτελέσματα.

* Επίκουρος καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών, Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Απάντηση στα "10 Αναπάντητα Ερωτήματα ενός Καθηγητή του Αριστοτελείου"

Ενάντια στη σύγχυση και την παραπληροφόρηση 

•Η διάλεξη αυτή έγινε στο τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με αφορμή αίτημα φοιτητών για απάντηση στο email που κυκλοφορεί με τίτλο: «Τα 10 αναπάντητα ερωτήματα ενός καθηγητή του Αριστοτελείου»

• Στην συνέχεια απαντώνται τα «αναπάντητα» αυτά ερωτήματα καθώς επίσης αποδομούνται και αντικρούονται πολλοί άλλοι μύθοι για την Ελλάδα. 


Κατεβάστε το από εδώ:

Download: Μύθοι και Αλήθειες για την Ελληνική Κρίση

Βραβεία στο Μάθημα Επιχειρηματικότητα Ι από Ζυθοποιία Μακοδεονίας - Θράκης

Βραβεία στο Μάθημα Επιχειρηματικότητα Ι από Ζυθοποιία Μακοδεονίας - Θράκης

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΟΣΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ Βραβείο επιχειρηματικότητας για τα «γάντια-σφουγγάρια» 29.03.2012

Πήραν χρηματικό έπαθλο 900 ευρώ με την ευγενική χορηγία της Ζυθοποιίας Μακεδονίας - Θράκης Α.Ε. «Ευτυχώς πτωχεύσαμε, γιατί μαζί πτώχευσε και το ηλίθιο σύστημα της διαφθοράς», είπε στους φοιτητές ο πρόεδρος της εταιρείας Δημήτρης Πολιτόπουλος

Οι Κωνσταντίνα Εφραιμίδου, Μαρία Κωνσταντάκη, Κλειώ Πηλιγκού με το επιχειρηματικό σχέδιο «Sponge gloves-γάντια-σφουγγάρια για πλύσιμο πιάτων», κέρδισαν το πρώτο βραβείο στο μάθημα Επιχειρηματικότητα Ι, που διοργάνωσε για δεύτερη χρονιά το τμήμα Διεθνών  Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης του ΔΠΘ. Το βραβείο συνοδεύονταν με το χρηματικό έπαθλο των 900 ευρώ για την πρώτη ομάδα. Τη δεύτερη θέση στο διαγωνισμό κατέκτησαν οι Ελισάβετ Πατηνέα και Ροβένα Κοτσάι με το επιχειρηματικό σχέδιο «Μαστίχα Χίου με χαλαρωτικές-ηρεμηστικές ιδιότητες και μαστίχα Χίου με ενδυναμωτικές ιδιότητες». Την τρίτη και τελευταία θέση κατέκτησαν οι Νίκος Καταραχιάς, Βασιλική Μουσουνάκη και Άννα Χατζηστραβού, παρουσιάζοντας το επιχειρηματικό σχέδιο «Αυτόματο σήκωμα και κατέβασμα στεφάνι τουαλέτας με μηχανισμό πεντάλ». Στη δεύτερη και τρίτη ομάδα, απονεμήθηκαν αντίστοιχα τα χρηματικά έπαθλα των 600 και 300 ευρώ. ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ  ΖΥΘΟΠΟΙΪΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε  Η εκδήλωση για την βράβευση των καλύτερων επιχειρηματικών σχεδίων που εκπονήθηκαν από τους φοιτητές και φοιτήτριες του τμήματος ΔΟΣΑ, πραγματοποιήθηκε χθες το μεσημέρι, παρουσία του Δημήτρη Πολιτόπουλου, προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της Ζυθοποιίας Μακεδονίας - Θράκης Α.Ε. η οποία χρηματοδότησε τα βραβεία σε μια πρωτοποριακή και σημαντική για το τμήμα, το Πανεπιστήμιο και την περιοχή μας, συνεργασία, με μια καινοτόμα και ταχέως αναπτυσσόμενη ελληνική βιομηχανία. Από τους φοιτητές, παρουσιάστηκαν μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως αυτό που αφορούσε στην παραγωγή ενέργειας από κύματα. Ιδέες ενδιαφέρουσες που απαιτούν όμως κεφάλαιο και υπομονή. Το έδαφος σε αυτό το διαγωνισμό κέρδισαν οι προτάσεις που έφερναν το καινούριο. Η ομάδα μάλιστα που κέρδισε το πρώτο βραβείο αναμένεται να κατοχυρώσει την πατέντα της, προχωρώντας ενδεχομένως στο μέλλον στην παραγωγή και διάθεση του προϊόντος.  Οι Κωνσταντίνα Εφραιμίδου, Μαρία Κωνσταντάκη,  Κλειώ Πηλιγκού που κέρδισαν το πρώτο βραβείο  με το επιχειρηματικό σχέδιο που παρουσίασαν 200 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Είναι η δεύτερη χρονιά που το τμήμα διοργανώνει τον διαγωνισμό με τη στήριξη της γνωστής σε όλους μπύρας «Βεργίνας». Φέτος περίπου 200 φοιτητές στο πλαίσιο του μαθήματος τους, εκπόνησαν επιχειρηματικά σχέδια και συμμετείχαν στο διαγωνισμό με αξιώσεις. Ανεβάζοντας το επίπεδο σε σχέση με την πρώτη χρονιά, μπήκαν στη διαδικασία να αναδείξουν το επιχειρηματικό τους ταλέντο και τελικά κέρδισε η καινοτομία, η ιδέα που μπορεί να βρει εφαρμογή και το ολοκληρωμένο σχέδιο. Ένα business plan, που τα είχε όλα, είπε ο  Περικλής Γκόγκας, επίκουρος καθηγητής του τμήματος και διδάσκων του μαθήματος της επιχειρηματικότητας.  Το δεύτερο βραβείο απονεμήθηκε  στο δίδυμο Ελισάβετ Πατηνέα και Ροβένα Κοτσάι Ο ίδιος διέκρινε «επιχειρηματικά δαιμόνια» από τη διαδικασία, λέγοντας μάλιστα ότι οι περσινοί νικητές του διαγωνισμού, έκαναν πράξη την ιδέα τους και κοντεύουν να αρχίσουν την παραγωγή. Σε αυτό το διαγωνισμό πρέπει να αναδειχθούν οι καλύτεροι, το Πανεπιστήμιο που παράγει γνώση να ξεφύγει από τη μετριότητα και να επιβραβευτεί η αριστεία. Αυτός είναι ο στόχος του διαγωνισμού ανέφερε και πρόσθεσε ότι οι ίδιοι οι φοιτητές έχουν επιδείξει ζήλο και τη θέληση να ξεχωρίσουν. Στη διάρκεια της εκδήλωσης ο Περικλής Γκόγκας, μίλησε στους φοιτητές για την κρίση, την επιχειρηματικότητα και τις προοπτικές των νέων αποφοίτων του ΔΟΣΑ. Στην Ελλάδα υπάρχουν αξιόλογες επιχειρήσεις και ταυτόχρονα επιχειρήσεις που δεν είναι ανταγωνιστικές.  Επιχειρηματικό δαιμόνιο επέδειξε η τρίτη ομάδα  που πρότεινε μηχανισμό πεντάλ για το καπάκι της τουαλέτας. Την αποτελούσαν οι Νίκος Καταραχιάς,  Βασιλική Μουσουνάκη και Άννα Χατζηστραβού Ο ίδιος υποστήριξε ότι στη χώρα μας δεν κυριαρχεί η δημοκρατία αλλά η μετριότητα, όπου περνάει καλύτερα ο μέτριος. Η μετριότητα είναι μέρος της κρίσης και σε συνδυασμό με την έλλειψη στόχων και επιβράβευσης οδήγησε τη χώρα μας, εδώ που είναι σήμερα. Πρέπει να επιστρέψουμε στην αριστεία, πρόσθεσε, ώστε να ξεφύγουμε από τη μετριότητα και να ξαναχτισθεί η Ελλάδα. Το μέλλον της Ελλάδας, ανήκει σε εσάς που θα μείνετε και θα δουλέψετε σκληρά», είπε απευθυνόμενος στους φοιτητές.  ΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ  Παρουσιάζοντας το τρίπτυχο της επιτυχίας, τα τρία «Π», όπως τα ονόμασε ο κ. Πολιτόπουλος μίλησε στους παρευρισκόμενους για την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, τη σημασία τους για τους νέους και τη χώρα, ιδιαίτερα στην περίοδο της κρίσης. Πανεπιστήμιο-Παραγωγή-Πόλη, μπορούν να κάνουν τη διαφορά, είπε, υπογραμμίζοντας ότι σχεδόν κάθε σημαντική πόλη στον  κόσμο, έχει πανεπιστήμιο και παράγει.  Η Κομοτηνή συνδυάζει και τα τρία είπε αναφέροντας πως η «Βεργίνα», κατάφερε να σπάσει το μονοπώλιο της μπύρας στην Ελλάδα και να αποτελέσει την πρώτη ελληνική μπύρα. Στην ομιλία του, ο κ. Πολιτόπουλος μίλησε για την αναγκαιότητα της επιχειρηματικότητας, πως ο επιχειρηματίας είναι ουσιαστικά κοινωνικός λειτουργός και πως συνεισφέρει με την εργασία του, την εκτέλεση των ιδεών, σε θέσεις εργασίας, δημιουργία προϊόντων και γενικότερα στην ευδαιμονία της κοινωνίας.  Απευθυνόμενος στους φοιτητές, ο κ. Πολιτόπουλος τόνισε ότι η Ελλάδα κατάφερε να χρεοκοπήσει δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα να χρεοκοπήσει μαζί της και το σάπιο σύστημα.  Είναι η θετική πλευράς της σημερινής κατάστασης, σχολίασε καθώς η κρίση, δημιουργεί τις προϋποθέσεις να ξεχωρίσουν οι καλύτεροι. «Ευτυχώς πτωχεύσαμε, γιατί μαζί πτώχευσε και το ηλίθιο σύστημα της διαφθοράς», είπε χαρακτηριστικά, παρακινώντας τους νέους να επενδύσουν στον εαυτό τους, στις νέες ιδέες και να παράγουν.  Όλγα Τσιούλφα

ERA NET 16-2-2012 Το Νέο Μνημόνιο

ERA NET 16-2-2012 - Συνέντευξη στο ραδιόφωνο της ΝΕΤ: Το Νέο Μνημόνιο

Greek Crisis, Debt and Competitiveness: A Case Study of Irrational Expectations

Republished from the Business Thinker magarzine

Dr. Periklis Gogas is an invited contributor to The Business Thinker magazine. He is Assistant Professor at Democritus University of Thrace, Greece, teaching Macroeconomics, Banking and Finance. Recently, Dr. Gogas was a Visiting Scholar at the Ross School of Business, Uinversity of Michigan.

The economic crisis that troubles Greece since 2009 is the worst since WWII. A cascade of measures were taken by the Greek government and the troika supposedly trying to steer the Greek economy into primary surpluses and ultimately growth in order for Greek debt to become sustainable. The recipe chosen for this turnaround was apparently simplistic, one dimensional and is proving to be wrong severely damaging the Greek economy, its bond holders, the EU and casting serious doubts for the euro’s survival. The main ingredients of this failed recipe consist so far of huge direct and indirect tax increases, severe pay-cuts to public sector employees, a virtual halt in all government spending in education, health and government investment in infrastructure, research and technology. It is obvious to anyone, whether economist or not, that this policy is doomed for failure. Greece’s official statistics came to prove this belief. Two and a half years after the crisis unraveled, all the measures failed and this was no surprise to anyone but to the people that conceived them. Every single target projected by the troika’s “wise” and the Greek officials for government revenues when introducing a new tax or contractionary policy, was met with flat out failure. In economics we say that people have rational expectations when they do not make consistent errors in their forecasts about future events. They may be wrong many times but on average they must be correct. In this case, every single expectation is always over-optimistic and tax revenue falls short of the set targets. Anyone can see this, but the people who make the decisions. And even worst, instead of taking this as evidence that their policies are wrong and implausible they come back with new arrows from the same arsenal.

The examples of incompetence are numerous: one of the first measures taken was a major fuel tax increase that resulted in gas prices doubling from €0.85 to €1.70 per liter. At the same time, the annual road tax and car excise taxes increased in a similar manner. Apparently, naïve government officials assumed that government revenue will also double or at least increase significantly. Wrong! Government revenue from automobiles saw a sharp decrease from €1.7 billion per year to €0.7. Someone forgot to estimate the elasticity of demand on such huge price increases. To make the story even worst, after the huge decline in government revenue no one yet bothered to correct the mistake and increase revenues! This simple fuel and road tax hike of course had a multiple effect on the economy by burdening Greek production and worsening its competitiveness across-the-board.

Another example is tourism: supposedly tourism can be promoted as the heavy industry of Greece. At the same time, Greek government actions through indirect taxation actually divert tourism income from Greece to other countries. My master’s class students just organized a trip to Frankfurt. The whole trip including a direct flight to Frankfurt and a three-night stay in a down-town hotel costs €150 per student. A round trip from Thessaloniki to Athens by car would cost €150 for gas and €50 more for tolls. Apparently the Greek state is subsidizing the German tourism industry by making it prohibitively expensive for Greeks or others to travel within the country. Why would anyone implement such measures and even more so why stick to them when they are proven wrong?

Now, the bog issue is that the troika demands that private sector wages must decrease so that Greece will become more competitive. This is strange. Not even Greek employers themselves think this is necessary. A recent discussion with the president of a Greek chamber of exporters revealed something very important: total labor cost reflects not more than 8% of the final product price! Thus, even an extreme 50% decrease in private sector wages would not increase Greek competitiveness by more than 4%. Moreover, eliminating the 13^th and 14^th wage would further reduce government revenue through income taxes and social security contributions that are associated with these payments. The impact of these proposed cuts of course would be a vicious cycle that will further reduce total demand, production, employment and government revenue.  There is no economic reasoning for these contractionary and recession inducing policies. The evidence from their implementation is decisive beyond any doubt; they lead to a dead-end.

What is the solution then? Usually complex problems have simple solutions. The private sector is very efficient finding solutions to these problems when no governments or international institutions intervene and interfere. A firm that bears an unsustainable debt and is on the brink of bankruptcy would come into an agreement with its creditors to write-off part of the debt. This is a mutually beneficial solution. The firm will not go insolvent and the creditors will face the minimum possible capital losses. In the Greek crisis there is now the danger that both Greece will go bankrupt and bond holders will lose all of their investment. A real haircut of 50%-60% of nominal debt could render it sustainable. This haircut necessarily should include bonds held by both private investors and the European Central Bank (it is exempt now) and other creditors with only exception the bonds help by pension funds (they are not excluded now). The Greek banking sector could survive this hit by substituting Greek government bonds with an appropriate amount of government involvement in their capital structure financed by the troika. At the same time, a reduction of all taxes, direct and indirect, would help to stimulate the private economy, increase demand and jump-start production, employment and growth, ensuring that Greece could service the remaining debt and become credible again in international capital markets. And finally, Germany musts decide what it wants: a truly united Europe, or just some close trading partners for German products? If the former is the case, then they must immediately make the next necessary step for economic integration. This step will set the ground for the euro to survive and EU to become a true and stable union that can leave behind the fiscal problems that seriously challenge its structure and ultimate existence. This step is no other than the Eurobond: a united Europe that collectively borrows and distributes funds according to the need and economic cycle fluctuations. This, will speed up the convergence process within the national economies and significantly reduce from one hand the cost of borrowing to the economies in need and also one the other the risk assumed by international investors.

EconPapers: Economic Viability And Macroeconomic Impact Of The Burgas - Alexandroupolis Pipeline

EconPapers: Economic Viability And Macroeconomic Impact Of The Burgas - Alexandroupolis Pipeline

ECB: The Quest for Purity May Lead to Obscurity

From the Business Thinker magazine 7/12/2011

 
Dr. Periklis Gogas is an invited contributor to The Business Thinker magazine. He is Assistant Professor at Democritus University of Thrace, Greece, teaching Macroeconomics, Banking and Finance. Recently, Dr. Gogas was a Visiting Scholar at the Ross School of Business, Uinversity of Michigan.

The European Central Bank, under the influence of Germany was designed with a single mandate: price stability. The function of the Fed in the U.S. is quite different as it is designed to play a significant role in preventing and fighting both recessions and inflation to avoid economic crises. It seems that the U.S. has a long memory regarding crises. The Great Depression and several other less significant in terms of impact crises since then are gone but not forgotten. This is evident in the dual mandate of the Fed that apart from the pursuit of price stability it can also intervene whenever seems necessary with an expansionary monetary policy to provide the liquidity to stir the economy away from danger.
In the European Union things are different. The design of the euro, the monetary union and the EU seems to ignore the history of crises and even recessions. The European Monetary Union’s “Stability and Growth Pact” is a great example. According to this, no member country can run a deficit and debt more than 3% and 60% of its GDP. On top of the fact that this requirement was proven to be hard to enforce, it also makes no distinction between normal economic activity and periods of recessions and even crises. This leaves European governments with no tools for implementing economic policy to avoid or dampen economic downturns as fiscal policy is limited according to the above requirements and monetary policy is in the hands of the European Central Bank where there is no mandate to fight recessions and crises.

The ECB uses a sterilized monetary policy in the recent debt crisis of the EU:  the increase in the money supply produced from government bond purchases is offset by offering to financial institutions competitive rates for time deposits. The later action drains from the market the excess money supply created from expansionary open market operations. The result of this policy is that ECB’s balance sheet is not expanding and the single mandate of price stability is achieved. This is how the ECB conducts monetary policy recently. The only problem with this is that the situation in Europe and its single currency is far from normal. Greece is virtually bankrupt, Spain, Portugal, Belgium and Ireland are very close and the problem is getting even worst as big economies such as Italy and France may face significant fiscal problems.  Conducting monetary policy as usual is like pretending that nothing is wrong. Europe lost so much precious time in handling the fiscal crisis that now even the common currency, the euro, is in danger something that seemed impossible a couple of years ago. Europe is facing a dead end: it seems that there is no way out without resorting to the solution of the Eurobond and/or an expansionary monetary policy. Germany strongly opposes the first and the ECB hides itself behind the price stability mandate and opposes the second. The reality is that the fiscal crisis will not go away and it will endanger the existence of the euro itself if the Europeans will not change the conduct of economic policy in this dire setting. This is an extreme situation and cannot be addressed by normal monetary and fiscal rules. The ECB must realize that price stability within the Eurozone can only be goal to achieve if the euro survives this crisis. It is almost an oxymoron that the financial institution that was established to issue and control the European single currency, is the one that may bring it to extinction if it stubbornly adheres to “purity” on the price stability mandate. Some credibility loss on the part of the ECB will not be the end of the world when trying to save the reason of its existence, the euro and the European Union. Or, on the other hand, Europeans could end up with a strong euro and weak economies as a result of a severe recession.
The voices of the economists, academics and politicians that ask for unsterilized intervention in the sovereign debt crisis are multiplying. The ECB must stop acting as a lender of last resort only to banking institutions and start buying some of Europe’s government debt in an effort to aid the troubled European economies in their process of structural reforms and spending cuts. Moreover, recent statistics show that even the strongest EU economies show a significant slowdown in economic activity and some may even face negative GDP growth. In situations like these an unsterilized expansionary monetary policy is unlikely to
produce inflation and contradict the bank’s legal mandate. The US is a similar example where massive government bond purchases by the Fed did not result in significant inflation. The fact that after the unsuccessful sterilization attempt last week the markets reacted positively may show that a quantitative easing (QE) and the expansion of ECB’s balance sheet may be the (only?) way forward for ECB and the EU.

A MODERN GREEK TRAGEDY:The Barber and the Referendum

Republished from the Business Thinker magazine, November 3, 2011

Sophocles, Aeschylus and Euripides after twenty five hundred years finally met their match. Papandreou, Venizelos and other Greek government officials are stunning the world not a bit less successfully than their ancient rivals. Some people used to say that modern Greeks did not live up to the legacy left by their ancestors but the current Greek government is proving them wrong. But let’s take a closer look to the storyline.
The deep fiscal crisis in Greece seemed to be finding a viable solution mid-last week when the long overdue haircut plan was finally put in place in the EU summit. As with the common
haircut at your barber, you cannot avoid the inevitable, you have to get a haircut and the longer it takes you to realize it and do it, the longer the hair is going to be. Hair, like debts do not get shorter by just waiting. The October 27^th plan for the haircut on the Greek sovereign debt was desperately needed not only by Greece but for the euro and the financial markets as well. It was clear to everyone that despite the aid by the EU and the IMF, Greek debt was not sustainable and it was heading towards an uncontrolled default. In private business financing the picture is clearer and these situations are dealt with swiftly and usually successfully: the borrower and the lender come to an agreement so that the former is able to service part of its obligations and the later ensures minimized loses. The decision reached at the dawn of October 27^th is a step towards the right direction for two reasons: Greece and the international community will avoid an uncontrolled default and

For the case of the Greek debt the 50% haircut was actually roughly 28%. This is because total debt is estimated to be €365 bn by the end of 2011. Subtracting out of this, €78 bn that represent the aid packages from EU partners, approximately €62 bn that are held by the ECB and €13.6 bn in Greek government short-term debt (maturities of less than 365 days), we are left with approximately €211 bn of privately held
Greek long-term bonds with 10.1 bn of those being guaranteed and not subject to a haircut. Thus, the remaining debt for a 50% haircut will be a total of €201 bn. After the haircut, Greek total debt by the end of 2011 will decrease by 28% to 264 bn. Thus, the debt to GDP ratio will be 117% of GDP down from 162% before the haircut. A major concern of these negotiations was that whatever the decisions made, they did not trigger a credit event for the ISDA (International Swaps and Derivatives Association). This would have serious and largely unknown repercussions not only within Europe, but mostly in the U.S. A credit
event would trigger billions of dollars in CDS contracts that would rattle the already unstable financial institutions. Many of them will not be able to honor the billions of dollars in CDS they issued in the recent past. This may lead the American economy into a serious depression and another banking crisis. To avoid all this, the haircut had to be labeled “voluntary”. To persuade private bondholders to agree to exchange each €100 bond with the new €50 bonds they were offered a €15 AAA rated guarantee through EFSF. Of course, as a result, many CDS holders realize that the “insurance” they bought on Greek debt becomes useless and unable to hedge their exposure to risk.
This scheme that will come into effect in January, not only reduces the Greek burden by €100 bn, but it also reduces annual interest payments by more than €5 bn per year, or an amount equivalent to 2.2% of GDP each year. The total benefit for the Greek government finances for a 10 year period and a coupon rate of 5% is discounted to the present €39 bn. So even this 50% haircut that is actually 28% bears significant
value to Greece and beyond. Europe will make a first successful step in decisively –although a bit late I would say- steering Greece out of an uncontrolled bankruptcy that would significantly impact through contagion not only its continent but the US as well. France insisted that ECB should provide the lender of last resort buffer to any EU economy that would come to the edge of a default is an effort to reassure the markets that no other European country would face the same problems as Greece and at the same time curbing speculators’ appetite for destruction. Germany had its way and this was not included in the agreement. Instead, it was decided that the EFSF’s remaining lending capacity of €250 bn would be leveraged to more than €1 tn using overseas funds from possibly Norway, China, etc.
Of course some grey zones still exist: there are no specifics as to what the maturity of the new bonds will be and what will be the legal jurisdiction that will govern them. What will happen if banks fail to privately recapitalize after the haircut? Greek banks have to raise €15 bn and another €11 bn recapitalization is needed for Greek pension funds. EFSF may risk its AAA rating when it will have to guarantee part of Greek, Portuguese, Irish and mostly Italian and even French debt.
This decision with all its shortcomings was long overdue for Greece and Europe. It is on the right track and could be the start of a long but stable road to reach the markets sometime in the next four to six years. Of course there are plenty of things to be done to head to this direction. The Greek government must put forward a significant privatization
plan once stock markets stabilize and start to reflect fair share values. Government property must be bundled up and serve as collateral through an SPV (Special Purpose Vehicle) that will assume a big chunk of the debt and collateralize it.
But to make the tragedy more interesting, the Greek Prime Minister George Papandreou decided to add some twist to the story surprising audiences around the world! Instead of going back to Greece and asking his cabinet to work hard in the direction given by the summit taking advantage of all the positive aspects of it, he decided to announce a referendum! This act is so strange and of course dangerous that creates a great block buster that any Hollywood writer would envy. Trying to understand this extremely incomprehensible move, one could translate it as a very short-sighted internal partisan rescue plan. Europe was stunned, the Greek stock market took a dive with bank stocks reaching historical lows and even the US market felt the aftershock of this suicidal decision. This move was so unexpected, that for the first time EU officials are urging Greece to come to its senses as they already have back-up plans for an EU without Greece and Greece without the euro. The state of confusion in the Greek government is so high that the even though the Papandreou announced a referendum, it is not clear to anyone what a “yes” question actually means: yes to the haircut, to the EU, to the euro? No one yet knows. It becomes certain that the Papandreou government will be history in a few hours and this play will have a new act.

Return to the Drachma: 15 Reasons to Say NO

I think for any economist there is no doubt that returning to the drachma will be much worst that stying in the Euro area.
It seems to me obvious but since you mentioned here are some of the key reasons:

1. It is the worst time to introduce the new currency to the markets! it is like a company that
is in severe financial distress contemplating whether it is a good time to issue new stock.
The new drachma, the financial asset that some people insist we need to issue will be
severely devalued in the markets!

2.Our debt would still be denominated in euros and not the new drachma. This fact and #1
above would imply that our debt will double or triple.

3. From #1, all imports will become twice as expensive. Imagine auto gas at 4 euros per liter.
At the same time since oil and its derivatives are getting very expensive, the costs of
electricity, mass means of transportation, etc will increase accordingly. All these mean that
the production costs in Greece will skyrocket!

4. A corollary of #1 is that exports will increase as we become more competitive. But, #1
with #3 imply that there will be no effect on competitiveness due to the devaluation.

5. Poverty will rise as more and more of the households' income is spent on the basics that
are now getting more and more expensive according to #1 and #3.

6. Risk in terms of exchange rate fluctuations of the new drachma with respect to the other
currencies will increase. An immediate result is that economic transactions with Greece will
have to be burdened by hedging costs.

7. Foreign direct investment that is one of the few gateways to economic growth at this point
in time, will decrease as a result of the new currency and #1 as the implied risk for the
foreign investors will increase sharply, according to #6, now that the security of the euro is lost.
Increased risk means lower investment as most low to normal yielding investment schemes
will now be rendered not feasible.

8. Transaction costs will increase with the rest of Europe. As European countries are our main
trade partners, this will further reduce international trade.

10. From #8, lower international trade and transactions imply a lower degree of prosperity and
growth.

11. The interbank borrowing rates will sharply increase for Greek financial institutions leading
to borrowing and of course investment funds shortages leading to high interest rates, a lower
internal investment rate, lower production, employment and income.

12. Price parity will decrease and this is cost that the households will have to bear on top of
all the other costs of the new currency regime.

13. Inflation will become a more important issue than it is so far. The new currency will create
inflationary expectations ad will result into inflation worsening the economic landscape of Greece
as a good place in doing business.

14. The Greek state when borrowing in terms of the new currency will have to pay significant risk
premiums to its bond issues leading to high interest rates.

15. Tourism the main inflow of foreign currency reserves will decrease as a result of the exchange
rate risk and the price uncertainty as prices now will be denominated in the new currency.

16. The new Greek currency will be far more easier manipulated and highly exposed to speculative
attacks than the strong euro is now.

The list can go on.

Thus, it is not clear to me as an economist why someone would advocate the return to the drachma....

The best solution is the Eurobond.

The second best solution is the creation of an SPV (Special Purpose Vehicle) that will assume the
Greek sovereign debt and collateralize it in terms of Greek government real estate (or aother types
of collateral) property.

ΕΡΑ ΝΕΤ 2-9-2011

Σχολιασμός του άρθρου "Η Χρυσή Παγίδα του Ευρώ και η Εσωτερική Ανατίμηση"στην ΕΡΑ ΝΕΤ.

http://utopia.duth.gr/~pgkogkas/20110902%20ERA-NET.mp3

Greece and the U.S.: The Importance of Monetary Policy Independence

Greece and the U.S.: The Importance of Monetary Policy Independence

THE BUSINESS THINKER MAGAZINE 11-8-2011

As a result of huge government deficits in 2009 Greece was faced with successive downgrading by all three major credit rating agencies that rendered its government securities to “junk bonds” status. This severely impacted Greece’s creditworthiness and it was forced to use a joint European Commission, European Central Bank and IMF rescue deal as Greek government bonds were plummeting and yields skyrocketed. This rescue package came with very strong “strings attached” as the package required a series of important austerity measures to curb government spending. These austerity measures led since then to a severe recession that Greece has yet to overcome.

Last week, Standard & Poor’s announced the downgrade of the U.S. economy for the first time in history from AAA to AA+ after the enactment of the Budget Control Act of 2011. Of course the severity of the fiscal problems of Greece and the U.S. are far from similar. Greece’s public debt amounts to 140% of its GDP while this number is only 70% for the U.S. But this is not the only difference between the two countries. What is most important is who is responsible for the conduct of economic policy: fiscal and monetary policy. Greece within this crisis is not in the position to conduct any of the two. Fiscal policy is virtually nonexistent as it is controlled by the bailout package and monetary policy is conducted by the European Central Bank since the country is a member of the Eurozone. For the US economy, the Fed is the institution implementing the monetary policy and can alter the Federal Funds Rate in order to change interest rates within the country. The decision taken when the FOMC (Federal Open Market Committee) meets, usually every seven weeks, will affect all other interest rates in the US economy. These decisions are taken by the FOMC such that they will stimulate and benefit the US economy. Recently, the term "quantitative easing" has entered our vocabulary. Quantitative Easing is a tool employed by the Fed to stimulate the U.S. economy and keep interest rates at low levels to help investment and spending.  The Fed used to employ the Federal Funds Rate as a tool of monetary policy but recently it is very close to zero (0.07% in July 2011) and cannot be used as a stimulus (you need to decrease interest rates and since they are close to zero it is impossible to do so). That is why the Fed has shifted to "quantitative easing": that means that the Fed expands its balance sheet by buying government bonds from financial institutions thus creating a notional increase in their demand which drives their prices up. As the price of the bonds increases, their yields -interest rates- decrease. This is the result we see these days. Of course this tool at the same time provides financial institutions with the increased liquidity to expand cheap credit to consumers and investors thus helping the U.S. economy.

For Greece the situation is quite different. The monetary policy of the E.U. is designed and implemented by the European Central bank.  As Greece is a small partner –in terms of GDP- to the total, it faces what is called in a broader sense in economics the problem of "asymmetric cycles": when the Greek economy is in a downturn and in need of an expansionary monetary policy (i.e. decreasing interest rates and expanding the money supply) the large EU economies that produce more than 60% of E.U.’s output (Germany, France and Italy) are on a different side of the cycle, they are expanding and they need the ECB to induce higher interest rates to avoid inflationary expectations.

The bottom line is that Greece is left with very few degrees of freedom and virtually without any tool of economic policy at these hard times. From one hand, as we have seen above, it is unable to implement fiscal policy to stimulate its economy. On the other hand, it cannot affect the monetary policy designed by the ECB as it is too small and E.U’s monetary policy is conducted so that the core EU economies -that are not in a recession- are not harmed.

Η Χρυσή Παγίδα του Ευρώ και η Εσωτερική Ανατίμηση - ΤΟ ΒΗΜΑ

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 12/8/2011 
Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 24/8/2011 

Η υιοθέτηση του ευρώ ως κοινού νομίσματος για τις συμμετέχουσες στην ευρωζώνη χώρες χαιρετίστηκε από πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και ανθρώπους των επιχειρήσεων ως ένα πολύ σημαντικό βήμα προς το ιδανικό της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης μέσω δημιουργίας μιας Άριστης Νομισματικής Περιοχής όπως την οραματίστηκε Robert A. Mundell. Το νέο νόμισμα ήταν πολύ πιο επιτυχημένο από ότι περίμεναν πολλοί οικονομολόγοι. Στην διεθνή οικονομική πραγματικότητα έχει καταφέρει να γίνει το δεύτερο, μετά το δολάριο, αποθεματικό νόμισμα για τις κεντρικές τράπεζες και περίπου τριάντα χώρες τον κόσμο επέλεξαν να συνδέσουν το νόμισμά τους με το ευρώ. Το νέο νόμισμα έχει εξαλείψει τον συναλλαγματικό κίνδυνο και ελαχιστοποίησε τα συναλλακτικά κόστη μέσα στην ευρωζώνη, ενισχύοντας το ενδοευρωπαϊκό εμπόριο και την αποτελεσματική κατανομή κεφαλαίων.

Οι επιπτώσεις από την χρήση του νέου νομίσματος δεν ήταν ομοιόμορφη στις χώρες μέλη. Ένα σημαντικό τέτοιο παράδειγμα ήταν η Ελλάδα όπου η υιοθέτηση του ευρώ οδήγησε σε σημαντικές αυξήσεις τιμών καθώς οι καταναλωτές δεν είχαν καμία σχετική εμπειρία και ελάχιστη πληροφόρηση για την μετάβαση από την δραχμή. Αγαθά τα οποία κόστιζαν 100 δραχμές (ή €0.29) με το ευρώ πλέον «στρογγυλοποιήθηκαν» στο €1. Έτσι ουσιαστικά, παρά το ότι η επίσημη ισοτιμία είχε κλειδώσει στις 340,75 δραχμές ανά ευρώ, η μετατροπή στην ελληνική εσωτερική αγορά έγινε με 100 δραχμές στο ευρώ. Αυτό ήταν ισοδύναμο με μια de facto ανεπίσημη ανατίμηση της δραχμής κατά 240%. Σε διαφορετικούς βαθμούς συνέβη το ίδιο και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Στην Ελλάδα, αυτή η απότομη αύξηση των τιμών αντιμετωπίστηκε από τους καταναλωτές ως αυτό που ονομάζουν οι οικονομολόγοι ένα «προσωρινό σοκ» ή μια «παροδική επίδραση στο εισόδημα». Έτσι, αντιμετωπίστηκε –λανθασμένα- ως μια προσωρινή μείωση στο πραγματικό τους εισόδημα. Σύμφωνα με την «υπόθεση του μονίμου εισοδήματος» του Milton Friedman, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αντιδρούν σε ένα τέτοιο προσωρινό σοκ προσπαθώντας να αφομοιώσουν την επίδρασή του μέσω του δανεισμού. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, στους καταναλωτές δεν αρέσουν απότομες βραχυπρόθεσμες αλλαγές (και προς τα κάτω αλλά και προς τα πάνω) στην κατανάλωσή τους και προσπαθούν να την αντισταθμίσουν διασπείροντας το αποτέλεσμα της προσωρινής μεταβολής σε πολλές περιόδους στο μέλλον έτσι ώστε να υπάρχει μικρή μεταβολή στην καταναλωτική συμπεριφορά. Αυτό ακριβώς συνέβη και στην Ελλάδα. Τα νοικοκυριά άρχισαν αν συσσωρεύουν χρέος ελπίζοντας να το αποπληρώσουν όταν οι οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν. Η αισιοδοξία από την συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, η σταθερή ανάπτυξη και άλλοι καθαρά συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες όπως η ανάληψη από την Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, δημιούργησαν ένα διάχυτο αίσθημα σιγουριάς ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Αυτή η κατάσταση τροφοδοτήθηκε περισσότερο από την άνευ προηγουμένου πιστωτική επέκταση στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Αυτή η πιστωτική ανάπτυξη υποστηρίχθηκε από την ευκολία με την οποία τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια από την ευρύτερη και πλέον ενοποιημένη ευρωπαϊκή αγορά κεφαλαίου. Τα πιστωτικά ιδρύματα έτσι μεγέθυναν τους ισολογισμούς τους μέσω της χρηματοοικονομικής μόχλευσης (leveraging).

Ως αποτέλεσμα όλοι στην Ελλάδα ζούσαν μια αδικαιολόγητη ευφορία. Οι καταναλωτές δεν μείωσαν ποτέ την κατανάλωσή τους: μπορούσαν μάλιστα τώρα να καταναλώνουν ακόμη περισσότερο χρησιμοποιώντας την ατελείωτη λίστα καταναλωτικών προϊόντων με ποικίλα ονόματα κοινού συνθετικού το «–δάνειο» (διακοποδάνειο, εορτοδάνειο, κλπ). Αυτή η κατάσταση αποδείχθηκε όπως είδαμε πρόσφατα καταστροφική. Η Ελλάδα όπως και άλλες περιφερειακές οικονομίες της ευρωζώνης αντιμετώπισαν ένα χάσμα παραγωγικότητας σε σχέση με τις κεντρικές οικονομίες. Για να είναι επιτυχημένη η νομισματική ένωση στο σύνολό της, η οικονομική σύγκλιση ήταν απαραίτητη τόσο στα κρατικά οικονομικά (έλλειμμα, χρέος) όσο και στην οικονομική απόδοση του ιδιωτικού τομέα (παραγωγικότητα, καινοτομία). Η αδικαιολόγητη ευφορία που ακολούθησε την εισαγωγή του ευρώ με το «εύκολο χρήμα» (εύκολο αλλά δανεικό) δημιούργησε μια ψευδαίσθηση πλούτου που αποπροσανατόλισε τόσο τον ιδιωτικό τομέα όσο και τις κυβερνήσεις από το να εστιάσουν στην ανάπτυξη και την μείωση του χάσματος παραγωγικότητας από τους ευρωπαϊκούς μας εταίρους. Ακόμα χειρότερα, οι διαφορές στην παραγωγικότητα και οι ασύμμετροι επιχειρηματικοί κύκλοι αντιμετωπίστηκαν όχι δομικά και ουσιαστικά αλλά με νέο δανεισμό.

Σε μια ενιαία νομισματική περιοχή, όπως η Ε.Ε., το εργαλείο της νομισματικής πολιτικής έχει χαθεί από τις χώρες μέλη. Η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ είναι αναγκαστικά σχεδιασμένη να εξυπηρετεί τις μεγάλες χώρες της ΕΕ καθώς αυτές παράγουν συντριπτικά το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Στον βαθμό που κάποιες από τις μικρότερες οικονομίες όπως αυτή της Ελλάδας αντιμετωπίζουν δυσμενείς μεταβολές στο ΑΕΠ τους που δεν είναι συγχρονισμένες με τις λεγόμενες «μεγάλες» χώρες για τις οποίες και σχεδιάζεται η νομισματική πολιτική από την ΕΚΤ, το μόνο εργαλείο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν είναι η δημοσιονομική πολική. Η Ελλάδα όπως και άλλες μικρές περιφερειακές οικονομίες στην ΕΕ προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτές τις ασυμμετρίες δημιουργώντας ελλείμματα και αυξάνοντας το δημόσιο χρέος.

Τα τρέχοντα προβλήματα της χώρας μας με το χρέος αλλά κυρίως την παραγωγικότητα έχουν να κάνουν κατά μεγάλο μέρος με το ό,τι ακολούθησε την εισαγωγή του ευρώ. Οι απότομες εγχώριες αυξήσεις τιμών ήταν ισοδύναμες με μια σημαντική ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος όπως είδαμε παραπάνω και αυτό δημιούργησε δύο προβλήματα: πρώτα, οι καταναλωτές βασισμένοι την χαλαρή πιστωτική πολιτική δεν μείωσαν την κατανάλωσή τους αλλά απορρόφησαν τις ανατιμήσεις μέσω δανεισμού (ο οποίος ουσιαστικά έγινε από το εξωτερικό) και έπειτα, η ήδη χαμηλή παραγωγικότητα συνδυάστηκε με μια πολύ μεγάλη de facto ανατίμηση του εγχώριου νομίσματος (τιμών) που έκανε το ελληνικά αγαθά πολύ ακριβά οδηγώντας σε μείωση των εξαγωγών. Τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών που δημιουργήθηκαν, χρηματοδοτήθηκαν περαιτέρω με περισσότερο εξωτερικό δανεισμό.

Ο Περικλής Γκόγκας είναι Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Οι μειώσεις μισθών και το πρόβλημα της παραγωγικότητας

Καθημερινή 30-7-2011

Tων Ιωάννη Πραγγιδη* και Περικλή Γκόγκα** 

Ο δημόσιος διάλογος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό επικεντρώνεται γύρω από την αναγκαιότητα ή όχι μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Η συζήτηση αυτή πέρα από αποπροσανατολιστική είναι και άνευ άμεσης ουσιαστικής σημασίας.

Αν η Ελλάδα ήταν μια ιδιωτική επιχείρηση, τότε θα είχε προχωρήσει ήδη σε κάποια μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους της, είτε αυτή ήταν επιμήκυνση, κούρεμα ή οτιδήποτε άλλο. Ομως δεν πρόκειται για επιχείρηση αλλά για μια χώρα, και αυτό που χρειάζεται είναι οικονομική πολιτική και όχι απλή και μυωπική λογιστική διαχείριση.

Για να ασκηθεί λοιπόν η οικονομική πολιτική, θα πρέπει πρώτα να διαγνώσουμε το πρόβλημα. Είναι ενδεικτικό ότι μετά την υιοθέτηση του ευρώ το 2002, οι εισαγωγές της Ελλάδας αυξήθηκαν με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι οι εξαγωγές της, με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα να αυξηθεί ταχύτερα τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στη μειωμένη ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας.

Πρακτικά όμως τι σημαίνει αυτό; Γιατί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι μειωμένη την περίοδο αυτή; Φταίνε οι υψηλοί μισθοί στον ιδιωτικό τομέα, όπως ακούγεται από παντού (πλην των ειδικών);

Στην πραγματικότητα οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά περίπου το ίδιο ποσοστό όσο και στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. την ίδια περίοδο. Εντούτοις, ο δείκτης τιμών παραγωγού αυξήθηκε κατά πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από ό,τι στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Με άλλα λόγια, τα ελληνικά προϊόντα εμφάνισαν αυξημένο κόστος παραγωγής σε μεγαλύτερο ρυθμό από ό,τι αυξήθηκε το μισθολογικό τους κόστος. Αντίθετα, στις χώρες της Ε.Ε. η αύξηση των τιμών παραγωγού συμβάδισε με τις αυξήσεις του μισθολογικού κόστους. Το αποτέλεσμα είναι η σχετική μείωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας που αποτυπώνεται στη διαφορά εξαγωγών - εισαγωγών.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. αύξησαν παράλληλα και την παραγωγικότητά τους μέσω αυξημένων επενδύσεων σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και κυρίως επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Αντίθετα, στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκαν παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλής προστιθέμενης αξίας, εντάσεως εργασίας και όχι εντάσεως τεχνολογίας. Η τεχνολογία εισάγεται από το εξωτερικό (ακόμα και αυτή που παράγεται από Ελληνες) και το χάσμα ανταγωνιστικότητας βαθαίνει. Είμαστε η μόνη ανεπτυγμένη βιομηχανικά χώρα που δεν χρηματοδοτεί κατά προτεραιότητα την έρευνα και ανάπτυξη σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το κόστος μεταφοράς, τηλεπικοινωνιών, πρώτων υλών κ.λπ., λόγω κακής υποδομής και μονοπωλιακών δομών σε κάθε επίπεδο, προσθέτει στο κόστος παραγωγής και αφαιρεί ανταγωνιστικότητα. Αρα, το πρόβλημα της Ελλάδος ούτε προέρχεται ούτε και θα λυθεί με τη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Το κέρδος στην ανταγωνιστικότητα με μια 20% μείωση μισθών θα είναι της τάξης του 2%.

Η οικονομική πολιτική πρέπει λοιπόν πρώτα να στοχεύσει στην αλλαγή της παραγωγικής διάρθρωσης της Ελλάδος. Αυτό συνεπάγεται ότι πολλές μικρές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα σε αυτό το μεταβατικό στάδιο. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας είναι ο μοναδικός δρόμος για τη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος. Εκ των πραγμάτων θα ακολουθήσει και η μείωση του συνολικού ελλείμματος και του χρέους. Μια αναδιάρθρωση του χρέους θα βοηθήσει περισσότερο προς αυτήν την κατεύθυνση μονό και μόνο όταν προηγηθεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας. Σε οποιονδήποτε άλλο χρόνο, το μόνο που θα προκαλέσει θα είναι αναστάτωση και μεγαλύτερη κρίση.

Αν το πρόβλημα της Ελλάδας ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει μια αναδιάρθρωση, τότε αυτό θα είχε λυθεί ήδη από τον περασμένο Μάιο· όμως το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας είναι πολύπλοκο και δυσεπίλυτο διότι θέλει και χρόνο αλλά πρωτίστως κοινωνική και πολιτική συναίνεση. Οσο περισσότερο η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα αργούν να το αντιληφθούν τόσο πιο κοντά είμαστε στη χρεοκοπία.

* Λέκτορας Οικονομικής Ανάλυσης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
* * Επίκουρος καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

THE EURO: A GOLDEN TRAP FOR GREECE

The adoption of the euro as the common currency for the participating EU countries was hailed by politicians, academics and business people as a very important step-forward towards the ideal of European economic integration through the implementation of Robert A. Mundell’s Optimum Currency Area theory. The new currency was a greater success than many economists expected. Outside the EU it has become the second -after the dollar- reserve currency for many central banks and close to thirty nations worldwide chose to peg their currencies to the euro. The new currency helped to eliminate exchange rate risk and minimize transaction costs within the Eurozone, boosting intra-EU trade and efficient capital allocation.

The effects of the new currency in member states were not uniform though. In Greece, as a notable example, the introduction of the euro in 2002 led to significant price increases as the consumers had no experience and minimum information for the transition. Goods that used to cost 100 drachmas (equal to €0.29) now were retailing at €1. Thus, while the official rate was set at 340.75 drachmas per euro, the market conversion was done at 100 drachmas per euro. That was equivalent to an informal de facto appreciation of the drachma by 240%.  To different degrees this happened to other Eurozone economies as well. In Greece, this steep price increase was treated by consumers as what economists call a “temporary shock” or “transitory income effect”. Thus, it was perceived –wrongly- as a temporary decrease in their real income. According to the permanent income hypothesis of Milton Friedman, households and businesses react to such temporary shocks by trying to absorb this short-term income drop through debt. According to the theory, people do not like sharp temporary changes (both upwards and downwards) of their consumption and they try to compensate by spreading the effect of the temporary change to many periods ahead so that there is little effect on consumption spending behavior. That is exactly what happened to Greece. Households started to accumulate debt hoping to repay when economic conditions improved. The optimism from Greece’s participation in the Eurozone, the steady growth and other purely emotional factors such as Athens’s future hosting of the 2004 Olympic Games created a general feeling of optimism that things are going to get better. Moreover, these feelings were fueled further by an unprecedented credit growth in the early 2000’s. This credit growth was supported by the ease with which Greek financial institutions could access funds from the broad European unified capital market, thus magnifying their balance sheets through leveraging. Because of that, everyone was living an unfounded euphoria. Consumers did not decrease their consumption; they were now able to even consume more through an endless list of consumer loans – the ingenuity of the financial institutions at the time is legendary (vacation-loans, wedding-loans, etc). This recently proved to be catastrophic: Greece, like other peripheral economies within the Eurozone, faced a productivity gap as compared to the big core economies. For the monetary union as a whole to be successful, economic convergence was necessary in both the government finances (deficit, debt) and the private sector economic performance (productivity, innovation). The fake euphoria that followed the introduction of the euro with the “easy money” (easy but borrowed) created a wealth illusion that disoriented both the private sector and the government from focusing on growth and decreasing the productivity gap from Greece’s EU partners. Even worse, productivity differences and asymmetric GDP cycles from the leading EU economies were treated by borrowing more money.
In a currency area, like the EU, the tool of monetary policy is lost for member states. ECB’s monetary policy is designed to facilitate the major EU economies as they produce the bulk of Europe’s GDP. To the degree that small economies like Greece face any adverse GDP fluctuations that are asymmetric to the big economies for which monetary policy is designed, they can only be addressed by national governments through fiscal policy. Greece –like other small economies within the EU- tried to absorb such cycle asymmetries by running deficits and increasing debt.
Greece’s recent debt and mostly productivity problems in a large part have to do with what followed the introduction of the euro. The steep domestic price increases were equivalent to a large appreciation of the home currency as we have seen above and that produced two major problems: first, based on loose credit policies consumers did not decrease spending but absorbed the price hikes through borrowing -in effect from abroad- and second, the already low productivity was coupled by a huge de facto appreciation that made Greek goods expensive and decreased exports. The resulting current account deficits were further financed by more debt.
——————————–
About the Author:
Dr. Periklis Gogas is a faculty member at Democritus University of Thrace and an adjunct lecturer at the Greek Open University teaching Macroeconomics, Banking and Finance. He is also a Financial Consultant for Gerson Lehrman Group, Austin, Texas. He received his Ph.D.degree from the University of Calgary with supervisor Dr. Apostolos Serletis and worked for several years as the Financial Director of a multinational enterprise. His research interests include Macroeconomics, Financial Economics, International Economics and Complexity and Non-linear Dynamics.

Ξενοκρατία και Ξενομανία

Είναι πολύ αστείο που στις 4-6-2011 η εφημερίδα δημοσίευσε το παρακάτω άρθρο:

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_04/06/2011_393598


Τέσσερις εβδομάδες νωρίτερα τους είχα στείλει την δική μου ανάλυση των δεδομένων από τον ΟΟΣΑ που φαίνεται στο επόμενο άρθρο του blog μου και φυσικά δεν του έδωσαν καμία σημασία...

http://1ena.blogspot.com/2011/05/blog-post_16.html

Τελικά δημοσεύτηκε στην εφημερίδα Μακεδονία στις 15-5-2011.

http://www.makthes.gr/news/opinions/73595/

Ελλάδα και Μύθοι – ο Αίσωπος είναι ακόμη εδώ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 15 ΜΑΪΟΥ 2011

Είναι η εποχή που οι μύθοι για τους Έλληνες καταρρίπτονται ένας-ένας. Οι μύθοι του Αισώπου έμειναν στην ιστορία καθώς είχαν διδακτικό χαρακτήρα. Χρησιμοποιούσε όμορφες ιστορίες με αλληγορικό νόημα προκειμένου να περάσει σημαντικές ιδέες και αρετές στους ακροατές του. Οι σύγχρονοι Έλληνες συνεχίζουν την παράδοση αυτή και δημιουργούν μύθους παντού. Με σημαντικές διαφορές όμως: ο Αίσωπος δεν είχε στόχο να περάσει τις ιστορίες του ως πραγματικότητα. Δεν ήθελε να παραπλανήσει τους ακροατές του και ξεκαθάριζε από την αρχή ότι υπήρχε αλληγορικό νόημα. Σήμερα, 2500 χρόνια μετά, στην ίδια χώρα, οι μύθοι παρουσιάζονται ως πραγματικότητα. Ο στόχος πλέον δεν είναι ούτε η παραβολή, ούτε η  ενημέρωση, ούτε κάποιο ηθικό δίδαγμα. Οι σημερινοί μύθοι έχουν σκοτεινούς και παραπλανητικούς στόχους. Ντύνονται με την επίφαση της αλήθειας και μάλιστα με επιστημονική ή στατιστική υπόσταση. Ένας από αυτούς ήταν ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα που πολιτικοί κύκλοι και εντεταλμένοι φορείς τους ανέβαζαν μέχρι και στα 2.000.000. Έγινε λοιπόν πέρυσι η περίφημη προβεβλημένη απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων. Μην παραξενεύεστε και μην αναρωτιέστε για ποιο λόγο δεν μάθαμε με την ίδια σοβαρότητα, επισημότητα και προβολή το αποτέλεσμά της. Ο λόγος είναι γιατί τελικά οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι μόνο 650.000. Από αυτούς 384.000 είναι οι πολιτικοί δημόσιοι υπάλληλοι, 55.000 οι συμβασιούχοι, 13.000 οι ιερείς, 20.000 οι αιρετοί από την τοπική αυτοδιοίκηση, βουλή, κλπ, και 180.000 οι στρατιωτικοί και αστυνομικοί. Τα νούμερα αυτά μας κατατάσσουν σε μεγάλη απόσταση από τις πρώτες θέσεις των χωρών του ΟΟΣΑ.

Μύθος δεύτερος: οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, εργάζονται λίγο και πίνουν όλη μέρα φραπέ (τελευταία fredo) ενώ οι δυτικο- και βορειο- ευρωπαίοι δουλεύουν ασταμάτητα. Τα στοιχεία και πάλι από τον ΟΟΣΑ δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζονται οι πραγματικές ετήσιες ώρες εργασίας σε χώρες του ΟΟΣΑ από το 2000 έως το 2009. Έκπληξη προκαλεί το ότι οι «τεμπέληδες» Έλληνες βρίσκονται στην πρώτη θέση ωρών εργασίας σταθερά και με διαφορά από τους υπόλοιπους. Αυτοί που εργάζονται λιγότερο είναι οι Ολλανδοί και οι Γερμανοί. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα ίδια δεδομένα για το σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ και παρατηρούμε ότι μόνο οι Νότιο-Κορεάτες εργάζονται αντίστοιχες ώρες με αυτές των Ελλήνων.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι μύθοι αυτοί είναι πολύ καλά εμποτισμένοι στην συνείδησή μας. Όλοι μας πιστεύουμε ότι «η μισή Ελλάδα δουλεύει στο δημόσιο» και ότι είμαστε «τεμπέληδες». Μάλιστα το έχουμε πιστέψει τόσο πολύ που κοροϊδεύουμε και τους Γερμανούς, Ολλανδούς, Σουηδούς λέγοντας ότι ξέρουν μόνο να δουλεύουν. Φυσικά όσοι μας έχουν περάσει αυτούς τους μύθους ως πραγματικότητα το έχουν κάνει με σκοπιμότητα για να πετύχουν στόχους που άρχισαν πλέον να ξεκαθαρίζουν: συρρίκνωση εισοδημάτων, αύξηση ωρών εργασίας, μείωση παροχών και συντάξεων και πολλά που ίσως ακόμη δεν τα έχουμε δει.

Κλείνοντας, ένας σχετικός με την επικαιρότητα μύθος του Αισώπου: Το άρρωστο ελάφι. Κάποιο άρρωστο ελάφι, βρήκε ένα ξέφωτο και ξάπλωσε. Τα άλλα ζώα το είδαν και πήγαν κοντά του τάχα για συμπαράσταση. Σε λίγο, άρχισαν να βόσκουν το χορτάρι που φύτρωνε γύρω-γύρω, ώσπου το εξαφάνισαν. Κάποτε το ελάφι συνήλθε, αλλά δεν είχε τίποτε να φάει και πέθανε για τα καλά.

 

ΧΩΡΑ	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Αυστραλία	1772	1738	1733	1738	1732	1726	1719	1713	1718	1690
Αυστρία	1658	1657	1652	1658	1663	1652	1644	1630	1631	1621
Βέλγιο	1545	1577	1580	1575	1549	1565	1566	1560	1568	1550
Γαλλία	1591	1579	1537	1533	1561	1557	1536	1556	1560	1554
Γερμανία	1473	1458	1445	1439	1442	1434	1430	1431	1430	1390
Δανία	1581	1587	1579	1577	1579	1579	1586	1571	1570	1563
Ελβετία	1688	1650	1630	1643	1673	1667	1652	1643	1640	..
Ελλάδα	2121	2121	2109	2103	2082	2086	2148	2116	2116	2119
Εσθονία	1987	1978	1983	1985	1996	2010	2001	1999	1969	..
Ην. Βασίλειο	1712	1715	1696	1677	1672	1676	1671	1673	1652	1646
ΗΠΑ	1836	1814	1810	1800	1802	1800	1801	1798	1796	1768
Ιαπωνία	1821	1809	1798	1799	1787	1775	1784	1785	1772	1714
Ιρλανδία	1719	1713	1698	1671	1668	1654	1642	1631	1601	1549
Ισλανδία	1885	1847	1812	1807	1810	1794	1795	1807	1807	1716
Ισπανία	1731	1727	1721	1706	1690	1668	1656	1637	1647	1654
Ισραήλ	..	..	..	..	1952	1942	1930	1945	1943	..
Ιταλία	1861	1843	1831	1826	1826	1819	1815	1816	1807	1773
Καναδάς	1768	1762	1744	1734	1752	1738	1738	1736	1727	1699
Κορέα	2520	2506	2465	2434	2404	2364	2357	2316	2256	..
Λουξ/ργο	1662	1646	1635	1630	1586	1570	1580	1515	1555	1601
Μεξικό	1888	1864	1888	1857	1849	1909	1883	1871	1893	1857
Ν. Ζηλανδία	1830	1818	1817	1813	1827	1810	1787	1763	1746	1729
Νορβηγία	1455	1429	1414	1399	1417	1420	1414	1419	1423	1407
Ολλανδία	1374	1373	1348	1363	1362	1375	1389	1390	1389	1378
ΟΟΣΑ	1812	1796	1788	1778	1776	1776	1773	1769	1764	1739
Ουγγαρία	2057	2011	2019	1990	1994	1994	1990	1986	1986	1989
Πολωνία	1988	1974	1979	1984	1983	1994	1985	1976	1969	1966
Πορτογαλία	1765	1769	1767	1742	1763	1752	1757	1727	1745	1719
Ρωσία	1982	1980	1982	1994	1994	1990	1999	2000	1997	..
Σλοβακία	1815	1790	1733	1678	1733	1768	1755	1753	1769	1693
Σλοβενία	..	..	..	..	..	1698	1669	1655	1687	..
Σουηδία	1642	1618	1595	1582	1605	1605	1599	1615	1625	1610
Τουρκία	1937	1942	1943	1943	1918	..	..	..	..	..
Τσεχία	2092	2000	1980	1972	1986	2002	1997	1985	1992	1942
Φινλανδία	1751	1733	1726	1719	1723	1716	1709	1706	1704	1652

ΠΗΓΗ: ΟΟΣΑ