Οι μειώσεις μισθών και το πρόβλημα της παραγωγικότητας

Καθημερινή 30-7-2011

Tων Ιωάννη Πραγγιδη* και Περικλή Γκόγκα** 

Ο δημόσιος διάλογος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό επικεντρώνεται γύρω από την αναγκαιότητα ή όχι μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Η συζήτηση αυτή πέρα από αποπροσανατολιστική είναι και άνευ άμεσης ουσιαστικής σημασίας.

Αν η Ελλάδα ήταν μια ιδιωτική επιχείρηση, τότε θα είχε προχωρήσει ήδη σε κάποια μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους της, είτε αυτή ήταν επιμήκυνση, κούρεμα ή οτιδήποτε άλλο. Ομως δεν πρόκειται για επιχείρηση αλλά για μια χώρα, και αυτό που χρειάζεται είναι οικονομική πολιτική και όχι απλή και μυωπική λογιστική διαχείριση.

Για να ασκηθεί λοιπόν η οικονομική πολιτική, θα πρέπει πρώτα να διαγνώσουμε το πρόβλημα. Είναι ενδεικτικό ότι μετά την υιοθέτηση του ευρώ το 2002, οι εισαγωγές της Ελλάδας αυξήθηκαν με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι οι εξαγωγές της, με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα να αυξηθεί ταχύτερα τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στη μειωμένη ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας.

Πρακτικά όμως τι σημαίνει αυτό; Γιατί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι μειωμένη την περίοδο αυτή; Φταίνε οι υψηλοί μισθοί στον ιδιωτικό τομέα, όπως ακούγεται από παντού (πλην των ειδικών);

Στην πραγματικότητα οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά περίπου το ίδιο ποσοστό όσο και στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. την ίδια περίοδο. Εντούτοις, ο δείκτης τιμών παραγωγού αυξήθηκε κατά πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από ό,τι στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Με άλλα λόγια, τα ελληνικά προϊόντα εμφάνισαν αυξημένο κόστος παραγωγής σε μεγαλύτερο ρυθμό από ό,τι αυξήθηκε το μισθολογικό τους κόστος. Αντίθετα, στις χώρες της Ε.Ε. η αύξηση των τιμών παραγωγού συμβάδισε με τις αυξήσεις του μισθολογικού κόστους. Το αποτέλεσμα είναι η σχετική μείωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας που αποτυπώνεται στη διαφορά εξαγωγών - εισαγωγών.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. αύξησαν παράλληλα και την παραγωγικότητά τους μέσω αυξημένων επενδύσεων σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και κυρίως επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Αντίθετα, στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκαν παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλής προστιθέμενης αξίας, εντάσεως εργασίας και όχι εντάσεως τεχνολογίας. Η τεχνολογία εισάγεται από το εξωτερικό (ακόμα και αυτή που παράγεται από Ελληνες) και το χάσμα ανταγωνιστικότητας βαθαίνει. Είμαστε η μόνη ανεπτυγμένη βιομηχανικά χώρα που δεν χρηματοδοτεί κατά προτεραιότητα την έρευνα και ανάπτυξη σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το κόστος μεταφοράς, τηλεπικοινωνιών, πρώτων υλών κ.λπ., λόγω κακής υποδομής και μονοπωλιακών δομών σε κάθε επίπεδο, προσθέτει στο κόστος παραγωγής και αφαιρεί ανταγωνιστικότητα. Αρα, το πρόβλημα της Ελλάδος ούτε προέρχεται ούτε και θα λυθεί με τη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Το κέρδος στην ανταγωνιστικότητα με μια 20% μείωση μισθών θα είναι της τάξης του 2%.

Η οικονομική πολιτική πρέπει λοιπόν πρώτα να στοχεύσει στην αλλαγή της παραγωγικής διάρθρωσης της Ελλάδος. Αυτό συνεπάγεται ότι πολλές μικρές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα σε αυτό το μεταβατικό στάδιο. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας είναι ο μοναδικός δρόμος για τη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος. Εκ των πραγμάτων θα ακολουθήσει και η μείωση του συνολικού ελλείμματος και του χρέους. Μια αναδιάρθρωση του χρέους θα βοηθήσει περισσότερο προς αυτήν την κατεύθυνση μονό και μόνο όταν προηγηθεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας. Σε οποιονδήποτε άλλο χρόνο, το μόνο που θα προκαλέσει θα είναι αναστάτωση και μεγαλύτερη κρίση.

Αν το πρόβλημα της Ελλάδας ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει μια αναδιάρθρωση, τότε αυτό θα είχε λυθεί ήδη από τον περασμένο Μάιο· όμως το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας είναι πολύπλοκο και δυσεπίλυτο διότι θέλει και χρόνο αλλά πρωτίστως κοινωνική και πολιτική συναίνεση. Οσο περισσότερο η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα αργούν να το αντιληφθούν τόσο πιο κοντά είμαστε στη χρεοκοπία.

* Λέκτορας Οικονομικής Ανάλυσης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
* * Επίκουρος καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης